JAMB UTME - Yoruba Language - 2007

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Babárìndé nífêë Fôláÿadé púpõ. Fôláÿadé náà sì rèé, òrékelëwà ômôge, çlëyinjú-çgë, çlërin-ín êyç! Òun náà sì dá ìfë yìí padà pêlú ayõ àti ìdùnnú. ßùgbön bàbá Fôláÿadé ni igi wörökö tí þ da iná rú nídìí õrõ yìí: ó kórìíra Babárìndé nítorí pé ó kà á sí òtòÿì ènìyàn.Bëê ômôlójú rê sì ni Fôláÿadé í ÿe. Baba gbàgbö pé bí ômô òun bá fë Babárìndé, inú ìyà ni tôkôtaya wôn yóò wà.

Kì í kúkú í ÿe pé Babárìndé jë tálákà bëê náà: ó þ ÿiÿë gëgë bí òÿìÿë kékeré nílé-iÿë þlá kan, bëê ni kò sì tôrô jç, ÿùgbön ó kàn jë pé kò lówó tó Ayõkúnlé Atáyéwá, oníÿòwò kan tí baba Fôláÿadé fë kí ômô rê fë. Ìyá Fôláÿadé náà sì rèé, ibi tí ôkô rê bá tê sí ni òun náà þ tê sí. ßé ojúbõrõ kö ni a sì fi þ gbômô löwö èkùrö: àwôn òbí Fôláÿadé fi toògùn-toògùn fa ômô wôn fún Ayõkúnlé Atáyéwá ÿaya. Babárìndé banújë nídìí õrõ yìí, êdùn-ôkàn sì ni Fôláÿadé gbé wôlé ôkô.

Ôjö þ gorí ôjö, ôdún þ gorí ôdún, bëê ni ìgbà sì þ rékôjá lo. Fôláÿadé bí akô, ó bi abo nílé ôkô, ÿúgbön nýkan ò lô déédé fún ôkô rê mö lënu òwò rè. Àwôn oníbodè ti gbësê lé ôjà rê tó jë çgbêlëgbê náírà. Ó yáwó nílé-ìfowópamö, ÿùgbön kò rí i san padà. Àwôn báýkì bá gba ilé, ôkõ àti àwôn dúkìá rê mìíràn. Àtijç-àtimu wá di ìÿòro fún òun àti ìyàwó rê àti àwon ômô wôn pêlú.

Níhà kejì, Babárìndé náà ti gbéyàwó, ó sì tí bímô. Lënu iÿë rê wàyìí, ó ti di õgá, orí sì ti sún un sölá. Àwôn òbí Fôláÿadé wá þ wò sùnùn, wön rí i bí ìgbé-ayé Ayõkúnlé Atáyéwá ÿe þ lô, wön sì tún wo ti Fôláÿadé ômô wôn, bákan náà ni wön sì þ gbókèèrè wo ti Babárìndé bó ÿe þ dùn sí i fún un. Wön wá fika àbámò bônu: iwájú ò ÿeé lô, èyìn ò sì ÿeé padà sí fún wôn. Babárìndé, eni tí wôn rò pé kò lè pàgö ló wá dçni tí þ kölé aláruru. Ó wá hàn kedere sí wôn pé çni tí yóò dôlölà löla, orí ló mõ ön.

Êkö pàtàkì tí àyôkà yìí köni ni pé

Bayanin Amsa

Babárìndé ti kò lówó di olówó.

ÌßÊßE
Èwo ni ó fi ìgbàgbö Yorùbá nípa ayé lëyìn ikú hàn nínú ìwònyí?

Bayanin Amsa

Yorùbá gbàgbö pé àwôn êdá tí wön ti kú tí wön tõrun wá sí ayé ni egúngún.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿàyàn Àlö Onítàn ni ìbéèrè dá lé.
‘Nínú ìtàn Ôdç kan àti Õrê rè, eni tí ó fí ibi ÿú olóore ni

Bayanin Amsa

Ó kõ láti san oore.

ÈDÈ
Orí àpólà-ìÿe ni

Bayanin Amsa

Láti orí àpólà-iÿe ni õrõ-ìÿe lílo yóò ti bêrê.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Ilé-ayé ò jë nýkan,

Àlá lásán ni,

Ôkàn tó þ sùn ti dòkú,

Nýkan ò rí bí a ti rò ó

Ilé-ayé gbçgë. 5

Sàréè ì ÿopin êdá.

Eérú fún eérú,

Eruku fún eruku,

Lôba-òkè sô fénìyàn,

Tó j’Ôlörun nípè. 10

Àmö hùwà bí çni pé,

Ojoojúmö lêdá þ súnmölé.

Máà gbëkêké ôlá

Máà nígbçkêlé nínú ôrõ.

Alágbára ayé, ç rôra ÿe. 15

Bí ó ti wù ká ki lökàn tó,

Kìkì ní í lù,

Báa bá gbölù ikú,

Àtorin arò ti þ kôjá lóde.

Ojú ogun layé. 20

Má bojú wêyìn,

Jà bí akin lójú ìjà.

Rántí ayé àkôni tó kôjá,

Wo àwòköÿe wôn fún ôjö õla tìrç.

Gbé ìgbé-ayé alààyè, 25

Jë kí òkú sunkún ara wôn.

Àwé, má ronú mö,

Jë ká máa ÿiÿé lô.

Máa jagun lô,

Má wêyìn, 30

Má ÿiyè méjì,

Bó pë, bó yá,

Ayõ þ bõ.

Kí ni akéwì sô pé yóò ÿe êdá tó gbö nípa ikú?

Bayanin Amsa

Gbogbo ènìyàn ló bêrù ikú.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Ìgbá Lonígbàá Kà ni ìbéèrè dá lé.
Nínú Gbágùúdá, oúnjç wo ni ‘baálê’ ohun tí à þ fêgë ÿe?

Bayanin Amsa

Gààrí ló wöpõ jù nínú ohun tí a þ fi gbágúdá ÿe.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Ìyán Ogún Ôdún ni ìbéèrè dá lé.
Çni tó kó gbogbo ômô-ogun jô tó sì ÿètò ìjagun ni

Bayanin Amsa

Nítorí oyé tó jç láàrìn ìlú.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Ìgbá Lonígbàá Kà ni ìbéèrè dá lé.
Nínú Owó, ohun ti akéwì dàníyàn kí ó pa òun ti ni

Bayanin Amsa

Nítorí pé òÿì kì í ÿe ohun tó dára nínú ayé ènìyàn.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Ilé-ayé ò jë nýkan,

Àlá lásán ni,

Ôkàn tó þ sùn ti dòkú,

Nýkan ò rí bí a ti rò ó

Ilé-ayé gbçgë. 5

Sàréè ì ÿopin êdá.

Eérú fún eérú,

Eruku fún eruku,

Lôba-òkè sô fénìyàn,

Tó j’Ôlörun nípè. 10

Àmö hùwà bí çni pé,

Ojoojúmö lêdá þ súnmölé.

Máà gbëkêké ôlá

Máà nígbçkêlé nínú ôrõ.

Alágbára ayé, ç rôra ÿe. 15

Bí ó ti wù ká ki lökàn tó,

Kìkì ní í lù,

Báa bá gbölù ikú,

Àtorin arò ti þ kôjá lóde.

Ojú ogun layé. 20

Má bojú wêyìn,

Jà bí akin lójú ìjà.

Rántí ayé àkôni tó kôjá,

Wo àwòköÿe wôn fún ôjö õla tìrç.

Gbé ìgbé-ayé alààyè, 25

Jë kí òkú sunkún ara wôn.

Àwé, má ronú mö,

Jë ká máa ÿiÿé lô.

Máa jagun lô,

Má wêyìn, 30

Má ÿiyè méjì,

Bó pë, bó yá,

Ayõ þ bõ.

... i ní ìlà 17 töka sí

Bayanin Amsa

Lílù ni ôkàn ènìyàn þ lù nígbà gbogbo.

ÌßÊßE
Níbo ni ètò ìsèlú láàrin àwôn Yorùba ti bêrê?

Bayanin Amsa

Bàbá àti ìyá ni olórí ilé àti alákòóÿo ilé.

ÈDÈ
Àkôtö gan ní

Bayanin Amsa

Òhun nì àkôtö òde-òní tó tõnà.

ÌßÊßE
Àsìkò wo ni a máa þ ÿe eré ìdárayá?

Bayanin Amsa

Èyí ni ìgbà tí ôwö bá dìlê lëyìn iÿë òòjö.

ÈDÈ
Àfòmö ìbêrê ni a fi ÿêdá

Bayanin Amsa

Òun nìkan ni a ÿêdá nínú àwôn yòókù.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿírí Amòòkùnjalè Tú ni ìbéèrè dá lé.
Õrë Orínmóògùnjë ti ó þ bá a ra kòkó ni

Bayanin Amsa

Õrë tímötímö ni orímóògùnjë àtí Ajíÿefínní.

ÌßÊßE
Kí ni a fi þ gbé pósí òkú sínú ìbojì nílê Yorùbá?

Bayanin Amsa

The question is asking what Yoruba people put in a coffin during burial to represent a deceased person's possessions or attributes. The answer is Aÿô, which is a type of cloth that is traditionally used to wrap items in Yoruba culture. It is believed that the cloth carries the essence and memories of the person being buried, and so it is placed in the coffin to represent their possessions or attributes.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Babárìndé nífêë Fôláÿadé púpõ. Fôláÿadé náà sì rèé, òrékelëwà ômôge, çlëyinjú-çgë, çlërin-ín êyç! Òun náà sì dá ìfë yìí padà pêlú ayõ àti ìdùnnú. ßùgbön bàbá Fôláÿadé ni igi wörökö tí þ da iná rú nídìí õrõ yìí: ó kórìíra Babárìndé nítorí pé ó kà á sí òtòÿì ènìyàn.Bëê ômôlójú rê sì ni Fôláÿadé í ÿe. Baba gbàgbö pé bí ômô òun bá fë Babárìndé, inú ìyà ni tôkôtaya wôn yóò wà.

Kì í kúkú í ÿe pé Babárìndé jë tálákà bëê náà: ó þ ÿiÿë gëgë bí òÿìÿë kékeré nílé-iÿë þlá kan, bëê ni kò sì tôrô jç, ÿùgbön ó kàn jë pé kò lówó tó Ayõkúnlé Atáyéwá, oníÿòwò kan tí baba Fôláÿadé fë kí ômô rê fë. Ìyá Fôláÿadé náà sì rèé, ibi tí ôkô rê bá tê sí ni òun náà þ tê sí. ßé ojúbõrõ kö ni a sì fi þ gbômô löwö èkùrö: àwôn òbí Fôláÿadé fi toògùn-toògùn fa ômô wôn fún Ayõkúnlé Atáyéwá ÿaya. Babárìndé banújë nídìí õrõ yìí, êdùn-ôkàn sì ni Fôláÿadé gbé wôlé ôkô.

Ôjö þ gorí ôjö, ôdún þ gorí ôdún, bëê ni ìgbà sì þ rékôjá lo. Fôláÿadé bí akô, ó bi abo nílé ôkô, ÿúgbön nýkan ò lô déédé fún ôkô rê mö lënu òwò rè. Àwôn oníbodè ti gbësê lé ôjà rê tó jë çgbêlëgbê náírà. Ó yáwó nílé-ìfowópamö, ÿùgbön kò rí i san padà. Àwôn báýkì bá gba ilé, ôkõ àti àwôn dúkìá rê mìíràn. Àtijç-àtimu wá di ìÿòro fún òun àti ìyàwó rê àti àwon ômô wôn pêlú.

Níhà kejì, Babárìndé náà ti gbéyàwó, ó sì tí bímô. Lënu iÿë rê wàyìí, ó ti di õgá, orí sì ti sún un sölá. Àwôn òbí Fôláÿadé wá þ wò sùnùn, wön rí i bí ìgbé-ayé Ayõkúnlé Atáyéwá ÿe þ lô, wön sì tún wo ti Fôláÿadé ômô wôn, bákan náà ni wön sì þ gbókèèrè wo ti Babárìndé bó ÿe þ dùn sí i fún un. Wön wá fika àbámò bônu: iwájú ò ÿeé lô, èyìn ò sì ÿeé padà sí fún wôn. Babárìndé, eni tí wôn rò pé kò lè pàgö ló wá dçni tí þ kölé aláruru. Ó wá hàn kedere sí wôn pé çni tí yóò dôlölà löla, orí ló mõ ön.

Kí ni ó fà á ti baba Föláÿadé fi kórìíra Babárìndé?

Bayanin Amsa

Òtòÿì ni Babárìndé.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿírí Amòòkùnjalè Tú ni ìbéèrè dá lé.
Kí ni ó fa ìjà lábúlé Alágbèdç?

Bayanin Amsa

Èrò ôkõ kan ló bá awakõ jà nítorí múrí méjì.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àkójôpõ Ewi Alohùn Yorùbá ni ìbéèrè dá lé.
Nínú Èfê, kí ni àÿírí ìyàwó õgá Súlè tí õkôrin tú?

Bayanin Amsa

Inú ôjà ni àÿírí rê ti tú pé olè ni.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿírí Amòòkùnjalè Tú ni ìbéèrè dá lé.
Çni ti `awôn ènìyàn fura sí jù nípa owó tó pòórá ni

Bayanin Amsa

Òun ló dúró ti Àkàngbé nígbà tí ara rê kò yá, nínú ìyêwù rê sì ni owó ti sônù.

ÈDÈ
Àgbê ni mo ri jë gbólóhùn

Bayanin Amsa

Ni ló sô gbólóhùn náà di alátçnumö.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿàyàn Àlö Onítàn ni ìbéèrè dá lé.
Nínú ìtán Ômô Onífèrè àti Àwôn Òbí rè, ômô mélòó ni bàbá olóko þlá bí?

Bayanin Amsa

Olóko þlá kò bí ju ômô méta.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Ilé-ayé ò jë nýkan,

Àlá lásán ni,

Ôkàn tó þ sùn ti dòkú,

Nýkan ò rí bí a ti rò ó

Ilé-ayé gbçgë. 5

Sàréè ì ÿopin êdá.

Eérú fún eérú,

Eruku fún eruku,

Lôba-òkè sô fénìyàn,

Tó j’Ôlörun nípè. 10

Àmö hùwà bí çni pé,

Ojoojúmö lêdá þ súnmölé.

Máà gbëkêké ôlá

Máà nígbçkêlé nínú ôrõ.

Alágbára ayé, ç rôra ÿe. 15

Bí ó ti wù ká ki lökàn tó,

Kìkì ní í lù,

Báa bá gbölù ikú,

Àtorin arò ti þ kôjá lóde.

Ojú ogun layé. 20

Má bojú wêyìn,

Jà bí akin lójú ìjà.

Rántí ayé àkôni tó kôjá,

Wo àwòköÿe wôn fún ôjö õla tìrç.

Gbé ìgbé-ayé alààyè, 25

Jë kí òkú sunkún ara wôn.

Àwé, má ronú mö,

Jë ká máa ÿiÿé lô.

Máa jagun lô,

Má wêyìn, 30

Má ÿiyè méjì,

Bó pë, bó yá,

Ayõ þ bõ.

Níbo ni òpin êdá?

Bayanin Amsa

Lödõ Ôlörun tó dá êdá ni yóò ti lô jë àbõ löjö tí ikú bá dé.

ÌßÊßE
Çgbë-n-bígbo, àbí àjùmõ-gbélé-põ?
Ta ló lè pèdè yìí síni?

Bayanin Amsa

Çni tó juni lô le è ÿô bëê láti fí hàn pé òún ju olúwarê lô.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àkójôpõ Ewi Alohùn Yorùbá ni ìbéèrè dá lé.
Nínú Dadakúàdà, oríkì Aájì Báyò ni

Bayanin Amsa

Èyí ni oríkì tí gbogbo ayé fí þ pè é.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àkójôpõ Ewi Alohùn Yorùbá ni ìbéèrè dá lé.
Nínú Ìjálá, kí ni õkôrin sô pé ó máa þ gbêyìn àlè?

Bayanin Amsa

Nítorí pé kì í sí ìfë àtôkànwá láàrin àlè méji.

ÈDÈ
Àkôtö tí ó tõnà ni

Bayanin Amsa

Àwôn yòókù tako ìlànà àkôtö òde-òní.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Babárìndé nífêë Fôláÿadé púpõ. Fôláÿadé náà sì rèé, òrékelëwà ômôge, çlëyinjú-çgë, çlërin-ín êyç! Òun náà sì dá ìfë yìí padà pêlú ayõ àti ìdùnnú. ßùgbön bàbá Fôláÿadé ni igi wörökö tí þ da iná rú nídìí õrõ yìí: ó kórìíra Babárìndé nítorí pé ó kà á sí òtòÿì ènìyàn.Bëê ômôlójú rê sì ni Fôláÿadé í ÿe. Baba gbàgbö pé bí ômô òun bá fë Babárìndé, inú ìyà ni tôkôtaya wôn yóò wà.

Kì í kúkú í ÿe pé Babárìndé jë tálákà bëê náà: ó þ ÿiÿë gëgë bí òÿìÿë kékeré nílé-iÿë þlá kan, bëê ni kò sì tôrô jç, ÿùgbön ó kàn jë pé kò lówó tó Ayõkúnlé Atáyéwá, oníÿòwò kan tí baba Fôláÿadé fë kí ômô rê fë. Ìyá Fôláÿadé náà sì rèé, ibi tí ôkô rê bá tê sí ni òun náà þ tê sí. ßé ojúbõrõ kö ni a sì fi þ gbômô löwö èkùrö: àwôn òbí Fôláÿadé fi toògùn-toògùn fa ômô wôn fún Ayõkúnlé Atáyéwá ÿaya. Babárìndé banújë nídìí õrõ yìí, êdùn-ôkàn sì ni Fôláÿadé gbé wôlé ôkô.

Ôjö þ gorí ôjö, ôdún þ gorí ôdún, bëê ni ìgbà sì þ rékôjá lo. Fôláÿadé bí akô, ó bi abo nílé ôkô, ÿúgbön nýkan ò lô déédé fún ôkô rê mö lënu òwò rè. Àwôn oníbodè ti gbësê lé ôjà rê tó jë çgbêlëgbê náírà. Ó yáwó nílé-ìfowópamö, ÿùgbön kò rí i san padà. Àwôn báýkì bá gba ilé, ôkõ àti àwôn dúkìá rê mìíràn. Àtijç-àtimu wá di ìÿòro fún òun àti ìyàwó rê àti àwon ômô wôn pêlú.

Níhà kejì, Babárìndé náà ti gbéyàwó, ó sì tí bímô. Lënu iÿë rê wàyìí, ó ti di õgá, orí sì ti sún un sölá. Àwôn òbí Fôláÿadé wá þ wò sùnùn, wön rí i bí ìgbé-ayé Ayõkúnlé Atáyéwá ÿe þ lô, wön sì tún wo ti Fôláÿadé ômô wôn, bákan náà ni wön sì þ gbókèèrè wo ti Babárìndé bó ÿe þ dùn sí i fún un. Wön wá fika àbámò bônu: iwájú ò ÿeé lô, èyìn ò sì ÿeé padà sí fún wôn. Babárìndé, eni tí wôn rò pé kò lè pàgö ló wá dçni tí þ kölé aláruru. Ó wá hàn kedere sí wôn pé çni tí yóò dôlölà löla, orí ló mõ ön.

Àwôn òbí Fôláÿadé kábàámõ ìwà wôn nítorí pé

Bayanin Amsa

Babárìndé tí wön ròpin di ènìyàn pàtàkì ÿùgbön Atáyéwá di òtòÿì.

ÌßÊßE
Õkan nínú ohun tí a fi þ ÿe ìtöjú aláìsàn ni

Bayanin Amsa

Òògùn ti a fi þ wo aláisàn nílê Yorùbá ni àgbo.

ÌßÊßE
Àbùdá ômôlúàbí ni kí ó

Bayanin Amsa

Ômôlúwàbí kì í rín çnikëni fín.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Ilé-ayé ò jë nýkan,

Àlá lásán ni,

Ôkàn tó þ sùn ti dòkú,

Nýkan ò rí bí a ti rò ó

Ilé-ayé gbçgë. 5

Sàréè ì ÿopin êdá.

Eérú fún eérú,

Eruku fún eruku,

Lôba-òkè sô fénìyàn,

Tó j’Ôlörun nípè. 10

Àmö hùwà bí çni pé,

Ojoojúmö lêdá þ súnmölé.

Máà gbëkêké ôlá

Máà nígbçkêlé nínú ôrõ.

Alágbára ayé, ç rôra ÿe. 15

Bí ó ti wù ká ki lökàn tó,

Kìkì ní í lù,

Báa bá gbölù ikú,

Àtorin arò ti þ kôjá lóde.

Ojú ogun layé. 20

Má bojú wêyìn,

Jà bí akin lójú ìjà.

Rántí ayé àkôni tó kôjá,

Wo àwòköÿe wôn fún ôjö õla tìrç.

Gbé ìgbé-ayé alààyè, 25

Jë kí òkú sunkún ara wôn.

Àwé, má ronú mö,

Jë ká máa ÿiÿé lô.

Máa jagun lô,

Má wêyìn, 30

Má ÿiyè méjì,

Bó pë, bó yá,

Ayõ þ bõ.

Àwé túmõ sí

Bayanin Amsa

Orúkõ míràn fún õrë nílê Yorùbá ni àwé.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Ilé-ayé ò jë nýkan,

Àlá lásán ni,

Ôkàn tó þ sùn ti dòkú,

Nýkan ò rí bí a ti rò ó

Ilé-ayé gbçgë. 5

Sàréè ì ÿopin êdá.

Eérú fún eérú,

Eruku fún eruku,

Lôba-òkè sô fénìyàn,

Tó j’Ôlörun nípè. 10

Àmö hùwà bí çni pé,

Ojoojúmö lêdá þ súnmölé.

Máà gbëkêké ôlá

Máà nígbçkêlé nínú ôrõ.

Alágbára ayé, ç rôra ÿe. 15

Bí ó ti wù ká ki lökàn tó,

Kìkì ní í lù,

Báa bá gbölù ikú,

Àtorin arò ti þ kôjá lóde.

Ojú ogun layé. 20

Má bojú wêyìn,

Jà bí akin lójú ìjà.

Rántí ayé àkôni tó kôjá,

Wo àwòköÿe wôn fún ôjö õla tìrç.

Gbé ìgbé-ayé alààyè, 25

Jë kí òkú sunkún ara wôn.

Àwé, má ronú mö,

Jë ká máa ÿiÿé lô.

Máa jagun lô,

Má wêyìn, 30

Má ÿiyè méjì,

Bó pë, bó yá,

Ayõ þ bõ.

Níbo ni akéwì fi wé ojú ìjà?

Bayanin Amsa

Yorùbá gbà pé àwa ènìyàn wá ja ogun nílé ayé ni

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Ìyán Ogún Ôdún ni ìbéèrè dá lé.
Ta ni ó dábàá Ifábùnmi fún oyè Balógun?

Bayanin Amsa

Òun ni õrë rê.

ÈDÈ
I am indisposed túmõ sí

Bayanin Amsa

Òun nìkan ni ìtumõ tó ÿe wëkú.

ÈDÈ
Èwo ni àfetíyá nínú ìwõnyí?

Bayanin Amsa

Bí a ÿe gbö ô ni a ÿe kô ö sílê.

ÈDÈ
Àpapõ jô àti mi yóò jë

Bayanin Amsa

Õrõ méjì tó dúró lötõõtõ ni wön.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Àÿàyàn Àlö Onítàn ni ìbéèrè dá lé.
Nínú ìtàn Ìdí tí Çyç Àkókó ÿe þ fçnu sô igi, ta ni àwôn ôkùnrin þ dù láti fë?

Bayanin Amsa

Wön þ dù Sçwçlç nítorí pé ó rçwà.

LÍTÍRÉßÕ
Ìwé Ìyán Ogún Ôdún ni ìbéèrè dá lé.
Ta ni ìyàwó Arówóná?

Bayanin Amsa

Òun ló bímô fún Arówóná.

ÈDÈ
ße ìtumõ ‘The committee will took into the crisis’.

Bayanin Amsa

The sentence "The committee will took into the crisis" is incorrect. The correct form of the sentence should be "The committee will look into the crisis." In this sentence, the correct verb to use is "look" and not "took". Therefore, the correct option is: "Ìgbìmõ á lè dá sí aáwõ náà" which means "The committee can look into the crisis."

ÌßÊßE
Dídá àásó çwà sí wöpõ láàrin àwôn

Bayanin Amsa

Fáàrí ni àwôn õdökùnrín fí þ ÿe.

ÈDÈ
Fáwëlì àìránmúpè àyanupè ààrin pçrçsç ni

Bayanin Amsa

Òun nìkan ni fáwêlì àìránmúpè ààrin nínú wôn.

ÌßÊßE
Ìwà ômôlúàbí ni kí a

Bayanin Amsa

Idahun ti o tona ni C
Explanation: ti a ba ran omo ni ise eru afi ti omo je iyen Yoruba fi n pe eyan ni omoluabi
Fi eje sinu tuto funfun jade tumo si wipe ki eniyan ma ro ero ki ero ko si ma so idakeji re jade.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Babárìndé nífêë Fôláÿadé púpõ. Fôláÿadé náà sì rèé, òrékelëwà ômôge, çlëyinjú-çgë, çlërin-ín êyç! Òun náà sì dá ìfë yìí padà pêlú ayõ àti ìdùnnú. ßùgbön bàbá Fôláÿadé ni igi wörökö tí þ da iná rú nídìí õrõ yìí: ó kórìíra Babárìndé nítorí pé ó kà á sí òtòÿì ènìyàn.Bëê ômôlójú rê sì ni Fôláÿadé í ÿe. Baba gbàgbö pé bí ômô òun bá fë Babárìndé, inú ìyà ni tôkôtaya wôn yóò wà.

Kì í kúkú í ÿe pé Babárìndé jë tálákà bëê náà: ó þ ÿiÿë gëgë bí òÿìÿë kékeré nílé-iÿë þlá kan, bëê ni kò sì tôrô jç, ÿùgbön ó kàn jë pé kò lówó tó Ayõkúnlé Atáyéwá, oníÿòwò kan tí baba Fôláÿadé fë kí ômô rê fë. Ìyá Fôláÿadé náà sì rèé, ibi tí ôkô rê bá tê sí ni òun náà þ tê sí. ßé ojúbõrõ kö ni a sì fi þ gbômô löwö èkùrö: àwôn òbí Fôláÿadé fi toògùn-toògùn fa ômô wôn fún Ayõkúnlé Atáyéwá ÿaya. Babárìndé banújë nídìí õrõ yìí, êdùn-ôkàn sì ni Fôláÿadé gbé wôlé ôkô.

Ôjö þ gorí ôjö, ôdún þ gorí ôdún, bëê ni ìgbà sì þ rékôjá lo. Fôláÿadé bí akô, ó bi abo nílé ôkô, ÿúgbön nýkan ò lô déédé fún ôkô rê mö lënu òwò rè. Àwôn oníbodè ti gbësê lé ôjà rê tó jë çgbêlëgbê náírà. Ó yáwó nílé-ìfowópamö, ÿùgbön kò rí i san padà. Àwôn báýkì bá gba ilé, ôkõ àti àwôn dúkìá rê mìíràn. Àtijç-àtimu wá di ìÿòro fún òun àti ìyàwó rê àti àwon ômô wôn pêlú.

Níhà kejì, Babárìndé náà ti gbéyàwó, ó sì tí bímô. Lënu iÿë rê wàyìí, ó ti di õgá, orí sì ti sún un sölá. Àwôn òbí Fôláÿadé wá þ wò sùnùn, wön rí i bí ìgbé-ayé Ayõkúnlé Atáyéwá ÿe þ lô, wön sì tún wo ti Fôláÿadé ômô wôn, bákan náà ni wön sì þ gbókèèrè wo ti Babárìndé bó ÿe þ dùn sí i fún un. Wön wá fika àbámò bônu: iwájú ò ÿeé lô, èyìn ò sì ÿeé padà sí fún wôn. Babárìndé, eni tí wôn rò pé kò lè pàgö ló wá dçni tí þ kölé aláruru. Ó wá hàn kedere sí wôn pé çni tí yóò dôlölà löla, orí ló mõ ön.

Ohun tó mú àyípadà burúkú bá Atáyéwá ni pé

Bayanin Amsa

Òbìrí ayé dé bá Atáyéwá.

ÈDÈ
Èwo nínú ìwõnyi ló ní möfíìmù ìÿêdá kan?

Bayanin Amsa

Kò sí ìdáhùn nínú õrõ mërêêrin nítorí pé gbogbo wôn ló ní ju
möfíìmù ìÿêda kan.

ÈDÈ
Nínú ßadé a máa lô söjà ôrôôrún, ibá-ìÿêlê tó je yô ni

Bayanin Amsa

Nítorí pé ßadé ÿí n lô sõjà ôrôôrún.

ÈDÈ
Bí F1 bá jë e, F2 yóò jë

Bayanin Amsa

“u” nikan ló lè bá “e” köwõö rìn. b. a. eku.

ÈDÈ
Nínú Mò þ gààrí rê, gààrí

Bayanin Amsa

The question is asking about the main ingredient in "Mo papo garri" which is a popular West African snack made from cassava. The correct answer would be "õrõ-ìÿe", which means "ground cassava". This is because garri is made by peeling, washing, and grinding cassava roots into a paste, which is then fermented and sieved to produce granules that are roasted into the final product.

Bayanin Amsa

The question is asking which group of people among the options given do not have any say or contribution to decision-making in the meeting of the Ìyanÿélódi. - Ejò àtewúrë refers to the youngest age grade set in Yoruba land who are yet to be initiated into adulthood, they are not allowed to participate in decision-making meetings. - Çran àtaláýgbá refers to the elders council in the community, who are highly respected and have a say in decision making. - Àwọn àgbà õjẹ́ refers to the women council, who also have a say in decision-making meetings. - Àwọn õtõkùlú refers to the age grade set in Yoruba land who have already been initiated into adulthood and are eligible to participate in decision-making meetings. Therefore, the group of people who do not have any say or contribution to decision-making in the meeting of the Ìyanÿélódi are the ejò àtewúrë (youngest age grade set).

ÈDÈ
Àbùdá tí ó þ fi iye sílébù hàn ni

Bayanin Amsa

Ònkà sílébù ló jë ká mõ bëê.

Ka àwôn àyôkà ìsàlê yìí, Kí o sì dáhùn àwôn ìbéèrè tí ó têlé wôn.

Babárìndé nífêë Fôláÿadé púpõ. Fôláÿadé náà sì rèé, òrékelëwà ômôge, çlëyinjú-çgë, çlërin-ín êyç! Òun náà sì dá ìfë yìí padà pêlú ayõ àti ìdùnnú. ßùgbön bàbá Fôláÿadé ni igi wörökö tí þ da iná rú nídìí õrõ yìí: ó kórìíra Babárìndé nítorí pé ó kà á sí òtòÿì ènìyàn.Bëê ômôlójú rê sì ni Fôláÿadé í ÿe. Baba gbàgbö pé bí ômô òun bá fë Babárìndé, inú ìyà ni tôkôtaya wôn yóò wà.

Kì í kúkú í ÿe pé Babárìndé jë tálákà bëê náà: ó þ ÿiÿë gëgë bí òÿìÿë kékeré nílé-iÿë þlá kan, bëê ni kò sì tôrô jç, ÿùgbön ó kàn jë pé kò lówó tó Ayõkúnlé Atáyéwá, oníÿòwò kan tí baba Fôláÿadé fë kí ômô rê fë. Ìyá Fôláÿadé náà sì rèé, ibi tí ôkô rê bá tê sí ni òun náà þ tê sí. ßé ojúbõrõ kö ni a sì fi þ gbômô löwö èkùrö: àwôn òbí Fôláÿadé fi toògùn-toògùn fa ômô wôn fún Ayõkúnlé Atáyéwá ÿaya. Babárìndé banújë nídìí õrõ yìí, êdùn-ôkàn sì ni Fôláÿadé gbé wôlé ôkô.

Ôjö þ gorí ôjö, ôdún þ gorí ôdún, bëê ni ìgbà sì þ rékôjá lo. Fôláÿadé bí akô, ó bi abo nílé ôkô, ÿúgbön nýkan ò lô déédé fún ôkô rê mö lënu òwò rè. Àwôn oníbodè ti gbësê lé ôjà rê tó jë çgbêlëgbê náírà. Ó yáwó nílé-ìfowópamö, ÿùgbön kò rí i san padà. Àwôn báýkì bá gba ilé, ôkõ àti àwôn dúkìá rê mìíràn. Àtijç-àtimu wá di ìÿòro fún òun àti ìyàwó rê àti àwon ômô wôn pêlú.

Níhà kejì, Babárìndé náà ti gbéyàwó, ó sì tí bímô. Lënu iÿë rê wàyìí, ó ti di õgá, orí sì ti sún un sölá. Àwôn òbí Fôláÿadé wá þ wò sùnùn, wön rí i bí ìgbé-ayé Ayõkúnlé Atáyéwá ÿe þ lô, wön sì tún wo ti Fôláÿadé ômô wôn, bákan náà ni wön sì þ gbókèèrè wo ti Babárìndé bó ÿe þ dùn sí i fún un. Wön wá fika àbámò bônu: iwájú ò ÿeé lô, èyìn ò sì ÿeé padà sí fún wôn. Babárìndé, eni tí wôn rò pé kò lè pàgö ló wá dçni tí þ kölé aláruru. Ó wá hàn kedere sí wôn pé çni tí yóò dôlölà löla, orí ló mõ ön.

Fôláÿadé gbé êdùn-ôkàn wôlékô nítorí pé

Bayanin Amsa

Nítorí pe àwôn bàbá rê kò jë kó fë çni tó wù ú.

ÌßÊßE
Èwo ni ìgbésê àkökö nínú àÿà ìgbéyàwó?

Bayanin Amsa

Ôkùnrin tó bá þ wá ìyàwó gbödõ kökö máa fojú wá ìyàwó tó wù u láti fë.